No tocante á relación entre recursos superficiais e subterráneos, pódese dicir que na Demarcación Hidrográfica Miño-Sil non existen unidades hidroxeolóxicas dignas de interese. Esta circunstancia, sumada á dos altos niveis de pluviometría que se dan en toda a bacía, determina que os recursos superficiais sexan claramente superiores aos subterráneos.
Analizando a situación dos ríos pertencentes ó eido Miño-Sil e Limia, pódense extraer as seguintes conclusións:
Táboa. Achegas específicas das superficies da bacía
Denominación | Superficie Km2 | Aportación máxima anual (hm3/año) | Aportación media (hm3/año) | Aportación mínima anual (hm3/año) |
---|---|---|---|---|
Total Miño alto | 4748 | 5189 | 2624 | 401 |
Total Sil superior | 3995 | 4604 | 2174 | 140 |
Total Sil inferior | 8020 | 8697 | 5110 | 796 |
Total Cabe | 737 | 632 | 233 | 31 |
Total Miño baixo | 16436 | 12889 | 8285 | 1332 |
Total Limia | 1329 | 1388 | 648 | 97 |
DEMARCACIÓN TOTAL | 17765 | 14277 | 8933 | 1429 |
Ainda que na Demarcación Hidrográfica do Miño-Sil a precipitación media case duplica á de España, a ausencia de regulación nalgúns dos principais sistemas de abastecemento de poboación presenta problemas de escaseza ante as cíclicas situacións de seca con prexuízo, nestas situacións, do réxime de caudais medioambientais. Estes sucesos extremos concretanse en avenidas e secas .
Avenidas
Unha avenida é unha crecida temporal e excepcional no caudal dun río, que pode deberse a causas tanto naturais como artificiais. Aquí faise referencia ás naturais que se deben fundamentalmente a excesos de choiva coincidentes ou non con desxeos, provocando unha escorrentía puntual na bacía receptora.
Na maioría dos casos analizados na bacía do Miño, os datos existentes non proporcionan un coñecemento cuantitativo nin dos caudais nin volumes asociados ás inundacións. Ademais, a situación do entorno xeográfico variou co tempo, polo que non é posíble deducir conclusións estatísticas realmente válidas.
De calquera xeito, o estudo desta inundación permitiu formar unha idea clara sobre a problemática das bacías de este eido e alcanzar as seguintes conclusións:
Secas
Para avanzar na definición e caracterización das secas, o Ministerio de Medio Ambiente, e Medio Rural e Mariño, traballa no estudo e cálculo dun sistema de indicadores cos que se pretende avaliar o estado hidrolóxico das distintas bacías españolas. Para cada bacía, habilitaronse uns puntos que rexistran evolucións temporais de variables de interese: precipitacións, caudais, reservas de encoros, niveis en acuíferos e almacenamento de neve.
Na Demarcación Hidrográfica do Miño-Sil utilizanse 6 pluviómetros, 9 estacións de aforo de caudal en ríos e entradas a encoros e 5 volumes almacenados en encoros.
Cabe sinalar que o mes máis seco é xullo, seguíndolle como máis escasos xullo e agosto. A relación entre precipitacións caídas no mes máis abundante e o mes máis seco pode ser indicador da regularidade do réxime pluviométrico; esta relación elevase ata 7 na bacía do Miño-Sil e ata 10 na do Limia.
O seguinte paso para afondar no coñecemento, valoración e diminución das secas son os Plans especiais de actuación nas situacións de alerta e eventual seca (PES). Estes Plans redáctanse baixo a lei 10/2001, de 5 de Xullo, do Plan Hidrolóxico Nacional, que establece no seu artigo 27 sobre xestión da seca a obriga de elaborar Plans Especiais de actuacións en situacións de alerta e eventual seca. Dito Plan se refire á Demarcación Norte como "Norte II, III".
O "Plan Especial ante situacións de alerta e eventual seca" (P.E.S.) para a CHN, aprobouse mediante a Orde MAM/698/2007, de 21 de marzo, publicado no BOE o 23 de marzo do 2007.
Miño alto
Na bacía alta do Miño-Sil existen diversos tipos de ecosistemas acuáticos, característicos da rexión bioclimática atlántica.. Afluentes tan importantes como Parga, Ladra e Támoga integran un característico complexo húmido, formado por unha extensa rede de canles, lagoas e terreos inundados, aos que se atopan asociados pastos, zonas agrícolas, bosques de ribeira, turbeiras ombotróficas, breixeiras e carballeiras.
Esta grande diversidade de hábitat permite acoller numerosas especies de aves durante o período invernal, o espacio delimitado por estes ríos está declarado como zona de especial protección polos seus valores naturais e integranse na rede Natura 2000.
Entre as formacións arbóreas e arbustivas mais frecuentes encontramonos cos bosques aluviais de ameneiros e freixos (Almus glutinosa e Fraxinus escelsior) as carballeiras galaico portuguesas (Quercus robar e Quercus pyrenaica) e os breixos húmidos atlánticos (Erica cillaris e Erica tetralix).
Entre a fauna, están presentes o toupa de río dos Pirineos (Galemys pyrenaicus) e a londra (Lutra, lutra), numerosas anátidas (Anase recta, Anas playthyrichos, Anas clypeata), así como un pequeno núcleo de sisón menor (Tetrax tetrax).
Como especies piscícolas atopámola presenza de poboacións de troita (Salmo trutta), anguía (Anguilla anguilla), ciprínidos como o cacho (Lenciscus carditerti), a reñosa (Rutilus arcani) e a boga (Choridostonapolylepis duriensis). Dentro dos gasterosteidos, o espiñoso (Gasterosteus acuileatus)
Miño Baixo
O tramo do baixo Miño da lugar a unha ría estreita e ateigada con depósitos de sedimentos, o que a converte nun importante reservorio de marismas e esteiros.
Os problemas de conservación a que se ve sometida esta zona radican na alta presión urbanística, a alta presión cinexética e pesqueira, ademais da contaminación producida polos residuos urbanos.
Durante o inverno alberga gran numero de aves acuáticas como o porrón moñudo (Aythya gulicula), o chorlito dourado (Pluvialis apricaria), chorlito gris (Pluvialis squatarola) e a avefría (Vanellus vanellus).
Ademais das aves cabe sinalar a presencia o toupa de río dos pirineos e a londra, xunto cunha importante poboación de peixes entre os que destaca o salmón -que presenta neste río o linde de distribución máis meridional de toda Europa, a lamprea (Petromyzon marinus) pescada tradicionalmente nestas augas, en cuxa captura empregábanse diques de feitura peculiar, denominadas pesqueiras. Outras especies piscícolas que se atopan neste tramo son sábalo (Alosa alosa), sabela (Alosa fallax), troita, anguía, carpín (Carassius auratus), reños (Micropterus salmoides) e solla (Plactichthy plesus).
Sil
Considerando o límite occidental da cordilleira cantábrica, o alto Sil decorre polo límite sueste do val dos Ancares, a combinación dos pasteiros, ladeiras de monte baixo e masas boscosas de gran tamaño con vertentes abruptas permite o mantemento da mellor zona oseira cantábrica.
A bacía do río Sil, ó longo de mais de 15 Km. decorre polo que se denomina Cañóns do Sil, orixinados pola erosión dos ríos Sil e Cabe, con desniveis que van dende os 300 ós 500 m. A vexetación dominante é de tipo mediterráneo, como corresponde á rexión bioclimática que atravesa, composta fundamentalmente por matogueira, con algúns bosquetes de sobreira (Quercus suber) e esporadicamente de aciñeiras (Quercus ilex e Quercus rotundifolia). Debese destacar a existencia na cara norte de bosques de castiñeiros de certa entidade (Castaneasativa), ademais dos bosques aluviais de ameneiros e freixos e as carballeiras galaico portuguesas.
Entre as especies faunísticas mais relevantes, ademais do oso (Urus arctos) atópanse a pita de monte (Tetras urugallus) o lobo (Canis lupus) , o gato salvaxe (Felis sylvestris), a aguia real (Aquila chrysaetos), o bufo real (Bubo bubo) e, mais asociada ao río, a lontra e a toupa amizclera, o topo amizclero. Destacan entre as aves, ademais da aguia real, a totoria (Lullula arborea) ou a curruca rabilarga (Sylvia undata).
Limia
O río Limia, á altura da Vega de Pontiliñares, decorre en torno a bosquetes de carballo e pasteiros que se encharcan durante o inverno, favorecendo a existencia de hábitats con predominio de ambientes acuáticos e boscosos. Nestas localidades é frecuente atopar plantas flotantes que na primavera-verán florecen, como o ranánculo (Ranánculus fluitans), aves como a cegoña branca (Ciconia ciconia), a bisbita (Anthus campestris), o lagarteiro (Falco tinnunculus), a agachadiza (Gallinago gallinago), o avetorrillo (Ixobtrychus minutus) e a totoria (Zullula arborea) ou a curruca rabilarga (Sylvia undata).
Nos tramos inferiores do Limia ata que entra en territorio portugués, atopamos hábitats tipicamente rochosos, con extensas áreas de matogueira composta por manchas de breixeira húmida atlántica, breixeiras ortomediterráneas endémicas con toxo e breixeiras secas europeas, ademais de carballeiras e bosques de castiñeiros.
Localizado no tramo máis alto do río Limia atopamos ao espinoso (Gasterosteus aculeatus), un animal que pode ser localizado ben nas augas doces ben nas salobres, námbolos dous casos tratase de fauna sedentaria. Descoñécese se existen formas migradoras nestas latitudes como ocorre nestas zonas na súa área de distribución.
Entre as especies piscícolas que poden atoparse na bacía do Limia, no eido desta demarcación está a troita común, ademais de varios ciprínidos introducidos como a carpa (Cyprinus Carpio), o barbo (Barbas bocagei), a cacho e a boga.