Aprobado o Plan Nacional de Adaptación ao Cambio Climático para construír un país máis seguro e resiliente aos seus impactos
- Detalles
- Martes, 22 Setembro 2020
- Tras pasar por un período de información pública, o documento non só responde á necesidade de adaptarse aos riscos derivados do cambio climático aos que se enfronta España, senón que se aliña coas novas políticas expostas polo Consello Europeo que vinculan a adaptación coas políticas de recuperación post COVID
- O Plan Nacional de Adaptación ao Cambio Climático (PNACC) 2021-2030 configúrase como un instrumento de planificación básico e pretende mellorar a nosa capacidade de anticipación e identificar cales son as mellores orientacións para os distintos sectores co obxectivo de construír unha economía sólida e unha sociedade inclusiva
- As políticas de adaptación ofrecen novas oportunidades reducindo a incerteza asociada ao cambio do clima. Tamén xeran efectos positivos adicionais na conservación da biodiversidade, a protección da saúde ou a propia mitigación do cambio climático
O Consello de Ministros, a proposta do Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico, aprobou hoxe o segundo Plan Nacional de Adaptación ao Cambio Climático (PNACC) 2021-2030, unha ferramenta cuxo principal obxectivo é construír un país menos vulnerable, máis seguro e resiliente aos impactos e riscos do cambio climático, capaz de anticipar, de responder e de adaptarse a un contexto de clima cambiante.
A presentación do PNACC 2021-2030 foi un dos compromisos establecidos no acordo de Consello de Ministros do 21 de xaneiro de 2020 polo que se aprobou a Declaración do Goberno diante a emerxencia climática e ambiental. Tras pasar por un amplo proceso participativo, o documento que hoxe adoptou o Goberno non só responde á necesidade de adaptarse aos importantes riscos derivados do cambio climático aos que se enfronta España, senón que se aliña coas novas políticas expostas polo Consello Europeo que vinculan a adaptación coas políticas de recuperación fronte á pandemia.
Neste sentido, a vicepresidenta do Goberno e ministra para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico, Teresa Ribera, destacou que “a acción climática non é un compartimento estanco, senón que se integra como eixo vertebrador das accións europeas no contexto da recuperación post COVID”. O PNACC “representa o noso esquema nacional para a xestión do risco, dá certeza aos investidores e permitiranos orientar mellor a recuperación que estamos a emprender”. Sen dúbida, o PNACC contribuirá a xerar un sector primario máis resiliente, cohesionar e vertebrar o medio rural, prepararnos para un turismo de maior calidade, crear infraestruturas máis seguras e recuperar a biodiversidade, entre outras cuestións”.
“Coas políticas de adaptación non só evitaremos ou minimizaremos danos; tamén achegaremos maior estabilidade económica e social e novas oportunidades, xa que os investimentos nunha adaptación planificada, xa sexan públicas ou privadas, poden crear novas actividades económicas e posibilidades de emprego, reducindo a incerteza asociada ao cambio do clima”, engadiu Ribera.
INSTRUMENTO DE PLANIFICACIÓN
O PNACC configúrase así como un instrumento de planificación básico para promover a acción coordinada e coherente, desde unha perspectiva transversal (desde distintos campos), multilateral (por parte de distintos actores) e multinivel (desde distintas escalas territoriais), diante os riscos e ameazas que presenta o cambio climático nos diferentes ámbitos da sociedade. Sen prexuízo das competencias que correspondan ás diversas Administracións Públicas, o PNACC define obxectivos, criterios, ámbitos de aplicación e accións para construír resiliencia, anticipar e minimizar danos, e definir as orientacións para os sectores e a sociedade.
En concreto, define e describe 81 liñas de acción a desenvolver nos diferentes sectores socioeconómicos do país organizadas en 18 ámbitos de traballo entre os que destacan saúde humana, auga e recursos hídricos, patrimonio natural, biodiversidade e áreas protexidas, costas e medio mariño, protección forestal, loita contra a desertificación, agricultura e gandería ou seguridade alimentaria.
Este novo PNACC, que cobre o horizonte temporal 2021-2030, ten como principal obxectivo establecer unha folla de roteiro que dea resposta ás crecentes necesidades de adaptación ao cambio climático en España, co fin último de evitar ou reducir os riscos económicos, sociais e ecolóxicos e favorecer unha mellor preparación para a recuperación tras os impactos.
En España, o impacto do cambio climático é cada vez máis evidente. A temperatura media no conxunto do territorio subiu ao redor de 1,7º C desde a época preindustrial (1º C no conxunto do planeta), o verán alongouse cinco semanas con respecto a comezos da década dos oitenta e a extensión de zonas con clima semiárido aumentou máis de 30.000 km2 nun prazo de 20 anos.
E non só é o analizado e observado. Para o futuro a Ciencia lémbranos que, en ausencia de respostas de adaptación, os impactos en España serán cada vez máis graves, e nun escenario de aumento da temperatura media global de 2º C, serán o dobre de virulentos que se logramos conter esa alza dos termómetros en 1,5º C.
CARA A UNHA ECONOMÍA SÓLIDA E UNHA SOCIEDADE INCLUSIVA
Sectores crave da nosa economía, como a agricultura, a silvicultura, o turismo ou o transporte, dependen estreitamente do clima. Tamén outros moitos campos esenciais para o noso benestar, como a saúde humana, a biodiversidade ou a vivenda. Por tanto, o PNACC pretende mellorar a nosa capacidade de anticipación e identificar cales son as mellores orientacións para os distintos sectores da nosa actividade económica se queremos construír unha economía sólida e unha sociedade inclusiva con novas oportunidades de emprego para os mozos.
Neste sentido, e tras o proceso de información pública, o documento que hoxe adoptou o Consello de Ministros recolle explicitamente a nosa responsabilidade cara ás xeracións futuras e recoñece o seu papel como actores interesados en todas as políticas orientadas a mitigar o cambio climático e evitar ou reducir os riscos que expón.
Como froito do intenso proceso participativo, o documento incorporou outras melloras, entre as que cabe destacar que se ampliou o conxunto de institucións responsables e colaboradoras nunha trintena de liñas de acción, case sempre a suxerencia dos propios interesados, o cal reflicte unha disposición moi notable das administracións públicas, as organizacións sociais e o sector privado a implicarse na definición e aplicación das medidas en materia de adaptación. Así mesmo, incorporáronse tamén novos aspectos patrimoniais a tomar en consideración, entre eles a paisaxe e o patrimonio xeolóxico, á vez que se amplía o ámbito de traballo relativo á biodiversidade para incorporar o conxunto do patrimonio natural.
REFORZO DOS INTRUMENTOS DE INFORMACIÓN E SEGUIMENTO
O Plan Nacional de Adaptación ao Cambio Climático 2021-2030 reforza de forma notable os instrumentos de información e seguimento das políticas públicas de adaptación, incluíndo informes sobre riscos climáticos e, por primeira vez, unha colección inicial de 30 indicadores que deberá achegar unha visión dinámica dos efectos derivados do cambio climático e os progresos obtidos en materia de adaptación.
LIÑAS DE ACCIÓN TRANSVERSAIS
Ademais das orientacións sectoriais, o plan propón sete liñas de traballo craves para que sexan transversais a todos os ámbitos:
-Vulnerabilidade territorial e social. Posto que os eventos extremos afectan de maneira moi desigual tanto social como territorialmente, en todos os sectores fomentaranse as análises xeográficas nos estudos de riscos, así como o desenvolvemento de plans de adaptación para espazos moi vulnerables e darase apoio ás políticas de adaptación de organizacións con base territorial. Ademais, no ámbito social, identificaranse os grupos e comunidades con maior nivel de risco e desenvolveranse respostas adaptativas segundo os niveis de vulnerabilidade.
-Efectos transfronteirizos. Os efectos do cambio climático máis aló das nosas fronteiras poden afectar en España. Por iso, o Plan prevé a identificación das cadeas causa-efecto que trasladan os impactos ocorridos no exterior do noso territorio e a definición de estratexias para reducir os riscos.
-Enfoque de xénero. Dado que o cambio climático non afecta de igual maneira a homes e mulleres, o PNACC analizará os datos de exposición, vulnerabilidade e impactos desagregados entre xéneros; considerará as diferenzas de percepción do risco e comportamentos, e fomentará o papel das mulleres como axentes e líderes do cambio.
-Prevención da mala adaptación e incentivos perversos. O Plan contempla a creación de listas de control para o recoñecemento das potenciais medidas de adaptación, a avaliación dos seus efectos sociais e a súa pegada ecolóxica e a incorporación de criterios para previr efectos contraproducentes (a chamada “mala adaptación”) nas axudas públicas.
-Custos e beneficios de adaptación e inacción. Haberá unha estimación dos custos e os beneficios da acción e a inacción, e as conclusións consideraranse na toma de decisións.
-Orientación á acción. Valoraranse as opcións de adaptación baseadas na análise de riscos, planificaranse e aplicaranse as medidas concretas e realizarase un seguimento e avaliación para mellorar continuamente en todos os sectores.
PROCESO DE ELABORACIÓN E CONSULTAS
A elaboración do PNACC iniciouse cunha avaliación en profundidade do anterior Plan de Adaptación, coa participación dun amplo conxunto de persoas con experiencia neste campo, para proseguir coa convocatoria de talleres deliberativos, aos que se convocou a un amplo número de persoas e organizacións do ámbito público e privado.
Un primeiro borrador deste plan foi sometido a información pública entre o 4 de maio e o 30 de xuño. No devandito período, recibíronse máis de 1.500 observacións de 182 organizacións e persoas. Tras o período de información pública, o borrador actualizado do plan foi sometido á consideración da Comisión de Coordinación de Políticas de Cambio Climático, o Consello Nacional do Clima e o Consello Asesor de Medio Ambiente, que o valoraron en sesións monográficas. Nestes órganos colexiados expuxéronse máis de 50 comentarios e observacións que foron estudados e valorados, incorporándose novos cambios ao documento.
PLANIFICACIÓN EN MATERIA DE ENERXÍA E CLIMA
O novo Plan Nacional de Adaptación ao Cambio Climático 2021-2030 forma parte dunha serie de instrumentos de planificación en materia de enerxía e clima orientados conxuntamente a evitar ou reducir os peores efectos do cambio climático, entre os que destacan o anteproxecto de Lei de Cambio Climático e Transición Enerxética, a Estratexia a longo prazo para unha Economía Moderna, Competitiva e Climáticamente Neutra en 2050 e o Plan Nacional Integrado de Enerxía e Clima. Os tres documentos inclúen a adaptación ao cambio climático e posúen conexións co novo PNACC.