Un estudo do MITECO revela o potencial da restauración de humidais para cumprir os obxectivos ambientais de España
- Detalles
- Venres, 01 Febreiro 2019
- O informe analiza 78 proxectos situados en 15 comunidades autónomas e conclúe que nos últimos 20 anos, mediante o desenvolvemento destes proxectos, restauráronse un mínimo de 18.000 hectáreas de humidal, en torno ao 15 % da estimación de superficie húmida do territorio nacional
- O estudo evidencia o potencial de recuperación destas zonas con proxectos de sinxela execución e apunta elementos de mellora como a necesidade dunha maior implicación da sociedade dos territorios nos que se desenvolven estes proxectos
- A pesar de que proporcionan o 40% dos servizos ecosistémicos do planeta, os humidais están seriamente ameazados: o 50% desapareceu do planeta desde inicios do século XX
- Este ano, o Día Mundial dos Humidais destaca o seu papel protagonista na adaptación e freo para os efectos perniciosos do cambio climático
- [Audio] Dispoñible arquivo de son cunha breve declaración da ministra para a Transición Ecolóxica, Teresa Ribera, nesta ligazón
Coincidindo co Día Mundial dos Humidais, que se celebra mañá, sábado 2 de febreiro, o Ministerio para a Transición Ecolóxica ( MITECO) presentou os resultados do informe sobre as principais accións de restauración de humidais en España nos últimos 20 anos. O estudo ilustra o potencial que ten a recuperación destes espazos para frear a perda de biodiversidade e para cumprir cos compromisos de España como país membro da Unión Europea (UE), que acordou fixar o obxectivo de restaurar polo menos o 15% dos ecosistemas degradados. Os 78 espazos analizados no informe suman 17.892,8 hectáreas recuperadas nos últimos 20 anos, o que supón ao redor dun 15% da estimación de superficie húmida do territorio nacional, que se sitúa ao redor das 115.000 hectáreas[1].
O estudo elaborado polos técnicos de MITECO escolleu 78[2] proxectos de restauración entre 685 candidatos pola súa representatividade e nivel de información. As experiencias desenvoltas neste conxunto de espazos, repartidos por todo o territorio nacional, releva a capacidade de éxito de actuacións de sinxela execución, con orzamentos que van dos 15.000 euros aos 8 millóns no caso de proxectos de gran envergadura, e o alto recoñecemento por parte da cidadanía. Ambas as cuestións permitiron o aumento paulatino destas accións por parte das distintas administracións: ata 2001, poñíase en marcha un proxecto ao ano de media. Desde entón, a media aumentou ata os tres anuais. En 2010 bateuse o récord co inicio de 12 proxectos.
Outra cuestión que revela o estudo é o papel que xogou a Unión Europea neste proceso. O 77% dos proxectos analizados sitúanse dentro da rede Natura 2000, a rede integrada de espazos protexidos da Unión. E dos 91 millóns de euros investidos nas 78 actuacións, o 74,6% das achegas proceden de Europa a través do programa Life e outros fondos comunitarios, o que avala a capacidade dos axentes españois –administracións, organizacións e agrupacións de sociedade civil- á hora de deseñar proxectos que capten financiamento europeo.
O informe tamén identifica os puntos de mellora: é preciso intensificar os esforzos para que as restauracións sexan visibles á cidadanía, mediante accións de divulgación e comunicación; é necesario incorporar atributos sociais e económicos nos proxectos de restauración (segundo varios estudos, a maioría non ten en conta estes extremos); e existe un potencial non explotado de financiamento por parte da empresa privada: tan só un dos 78 proxectos analizados contaban con apoio privado.
“Queremos facer dos humidais, do seu recoñecemento e da súa posta en valor, unha das grandes apostas deste Goberno. Estudamos como se produciron os procesos de recuperación de espazos húmidos en España e queda claro que temos que seguir traballando nesta liña. Un dos elementos fundamentais para facelo é o recoñecemento dos aspectos sociais e económicos da zona que se restaura, en colaboración co sociedade que convive de forma máis próxima con estes espazos”, sinalou a ministra para a Transición Ecolóxica, Teresa Ribera.
Os resultados do informe presentáronse nunha xornada con motivo do Día Mundial dos Humidais, celebrada en Alcázar de San Juan (Cidade Real), cuxo termo municipal ten unha notoria presenza de zonas húmidas, entre elas un humidal Ramsar de Importancia Internacional: Complexo Lagunar de Alcázar de San Juan. Tamén conta cun humidal restaurado nos últimos anos con apoio do MITECO e do Concello de Alcázar de San Juan, cunha superficie de máis de 120 hectáreas, na xunta dos ríos Záncara e Giguela.
HUMIDAIS: BÁSICOS PARA A VIDA
Aínda que os humidais ocupan apenas entre o 3% e o 5% da superficie do planeta, proporcionan o 40% dos servizos ecosistémicos (auga, alimento, prevención de catástrofes, sumidoiro reservorio de CO2…) do planeta cada ano. Con todo, un número moi significativo destes espazos desapareceu: calcúlase que se perderon a metade dos humidais desde inicios desde o século XX, e ata un 60% se se extrapola aos anteriores. Nos últimos 44 anos, o mundo perdeu un 1% da superficie de zonas húmidas cada ano.
Outro problema que atravesan as zonas húmidas é a súa degradación, unha cuestión que preocupa a nivel global. Tamén en España. Nestes momentos, só a metade dos lagos e humidais incluídos no Inventario que se usa como referencia atópanse ben conservados.
Segundo as investigacións citadas por esta análise de MITECO, a desaparición e degradación dos humidais débese, sobre todo, a presións económicas, falta de coordinación das intervencións administrativas e lexislativas, así como a unha insuficiente información da opinión pública e das autoridades no que respecta á función e importancia dos humidais.
HUMIDAIS E CAMBIO CLIMÁTICO
O Día Mundial dos Humidais celébrase cada 2 de febreiro en conmemoración da firma da Convención relativa aos Humidais de Importancia Internacional, coñecida como Convenio de Ramsar pola cidade iraniana onde se rubricou o acordo. Cada ano, esta organización internacional da que España forma parte dedica a data a un tema concreto e, en 2019, elixiu o vínculo dos humidais coa loita contra os perniciosos efectos do cambio climático.
Os ecosistemas húmidos están a verse especialmente afectados polo cambio global provocado polo ser humano, particularmente os humidais da rexión mediterránea. Baste un exemplo: o 95% dos humidais desta área con poboacións importantes de aves acuáticas (máis de 50.000 exemplares) son costeiros, polo que hai un evidente risco de que desparezcan mergullados se aumenta o nivel do mar de acordo coas tendencias actuais.
Entre as múltiples e importantes funcións que cumpren, os humidais xogan un papel protagonista na mitigación e adaptación de cambio climático. Son os sumidoiros de gases de efecto invernadoiro máis importante do planeta, cando están ben conservados. Ademais, contribúen decididamente á mitigación dos efectos das inundacións, á atenuación das secas e á protección da costa. Constitúen, por último, un refuxio para a biodiversidade.
España ocupa o terceiro posto en número de humidais Ramsar de importancia internacional, precedida por Reino Unido e México.
[1] Estimación elaborada polos servizos técnicos do MITECO a partir do Estudo das Zonas Húmidas ( DGOH, 1996) elaborado prol Santos Casado e Montes do Olmo.
[2] Os humidais analizados sitúanse en: Andalucía (8), Aragón (6), Cantabria (3), Castela e León (10), Castela-A Mancha (8), Catalunya (8), Navarra (1), Madrid (2), Comunitat Valenciana (13), Estremadura (2), Galicia (4), Illes Balears (1), a Rioxa (2), Euskadi (4), Murcia (3). Os tres restantes abarcan máis dunha comunidade autónoma.